TRANSACTIONELE ANALYSE, egostaten
Eric Berne is de vader van de transactionele analyse. Hij ontwikkelde dit model in de jaren 50 van de vorige eeuw. Hij observeerde bij de mensen drie soorten van gedrag. Gedrag vanuit de innerlijke Ouder, gedrag vanuit de innerlijke Volwassene en gedrag vanuit het innerlijke Kind. Hij noemde dit de drie egostaten of ik zijnswijzen.
De Ouder is enerzijds zorgend, voedend en ondersteunend. Dit is de Zorgende Ouder. Anderzijds geeft de Ouder normen en structuren om de veiligheid te garanderen. Dit is de Normerende Ouder. De Ouder heeft een schaduw. Iemand die doorslaat in de Normerende Ouder en normen geeft zonder respect, of onredelijke normen, of aan schuldinductie doet, zit in zijn Vervolger. De valkuil van de Zorgende Ouder is de Redder. Redders zijn altijd, overal, iedereen ongevraagd aan het helpen, met ongevraagd advies, ongevraagde raad en ongevraagde daad. Ze dringen zich op.
De Volwassene leeft in het hier en nu. De Volwassene is neutraal, objectief en houdt zich bezig met feiten. De Volwassene observeert en denkt analytisch, lineair, deductief. De Volwassene lost problemen op. De Volwassene velt geen oordelen. Vanuit de Volwassene kunnen we neutrale “Ik ben OK- Jij bent OK”-relaties aangaan. Actief luisteren is een activiteit van de Volwassene.
Het Kind herbergt gevoelens (blij, bang, boos bedroefd), het onbewuste woont in het Kind. Het Kind schrijft het script. Met ons Kind kunnen we situaties hanteren via humor. Het Kind gedraagt zich speels, manipulerend, onderworpen of rebels. Het Kind is intuïtief. Het Kind woont in het vegetatief systeem en regelt het celgeheugen (script)
Het is handig om bij jezelf te kunnen observeren wat er in die verschillende egotoestanden gebeurt: niet alleen in stresssituaties maar ook in een simpel gesprek. Deze drie ik zijnswijzen maken deel uit van de menselijke ego. Verder kan dit model toegepast worden op systemen zoals bedrijven, staten, verenigingen, gezinnen, scholen….
Transacties analyseren:
Als twee mensen verbaal of non-verbaal met elkaar communiceren, kunnen we kijken of ze Ouder-Kind of Volwassen-Volwassen transacties aangaan. Ik ben voorstander om te relateren vanuit de Volwassene, omdat de kans dan groot is, dat je communiceert vanuit de levenspositie “ik ben ok, jij bent ok”. Vanuit de Volwassene spelen we geen manipulerende machtspelletjes en blijven we uit de dramadriehoek.
